آخرين وضعيت مذاكرات وين از زبان سخنگوي وزارت خارجه
واشنگتن
هنوز پاسخ تهران را نداده است
سارا معصومي
انريكه مورا، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كه در چند ماه اخير مسووليت پيام‌رساني ميان تهران و واشنگتن را در مذاكرات احياي برجام برعهده داشته است هنوز پاسخ ايالات متحده امريكا به پيام ايران را به تهران ابلاغ نكرده است. سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت خارجه روز گذشته در نخستين نشست خبري با خبرنگاران رسانه‌هاي داخلي و خارجي با اشاره به اين نكته تاكيد كرد كه طرف ايراني به گواه اعضاي باقيمانده در برجام (1+4) بيشترين ابتكارها را در چند ماه اخير روي ميز مذاكرات وين گذاشته و اين‌بار نيز به منظور كمك به روند مذاكرات، ابتكار ديگري را از طريق انريكه مورا به طرف امريكايي پيشنهاد داد كه هنوز پاسخ آن را دريافت نكرده است. اين سخنان خطيب‌زاده ساعاتي پس از ابراز نظر مشابه وزير خارجه ايران بيان شد كه گفته بود توپ تصميم‌گيري درباره سرنوشت مذاكرات برجام در زمين ايالات متحده است. البته در اين ماجرا نيز روايت ايران با ايالات متحده متفاوت است و واشنگتن مدعي است كه تهران بايد آخرين تصميم سياسي براي احياي برجام را بگيرد.
فرجام مذاكرات وين، زمان مدنظر ايران براي باقي ماندن پشت ميز مذاكره و جزييات اختلاف‌هاي باقيمانده، بيشترين پرسش‌هاي ديروز خبرنگاران رسانه‌هاي داخلي و خارجي از سخنگوي وزارت خارجه را به خود اختصاص دادند. خطيب‌زاده در بخش‌هايي از پاسخ به اين پرسش‌ها گفت: «مذاكرات وين به دليل رويكرد امريكا در نقطه توقف قرار دارد، امريكا تصميم سياسي درباره موضوعات نگرفته و تلاش مي‌كند موضوعات باقيمانده را گروگان مسائل داخلي خود كند.طبيعي است ايران و ايراني نمي‌تواند از حق و منافع خودش بگذرد، ما ملت صبوري هستيم ولي تا ابد صبر نمي‌كنيم و منتظر هيچ كسي نمي‌مانيم. اگر امريكا مي‌خواهد توافقي داشته باشد، بايد تصميم سياسي خود را در اسرع وقت بگيرد.»
به گزارش خبرگزاري فارس، سخنگوي وزارت خارجه در ادامه درباره سفر «انريكه مورا» معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و هماهنگ‌كننده گفت‌وگوهاي وين به تهران گفت: «آقاي مورا در اين سفر حامل برخي نكات بود و مي‌خواست با ما تبادل نظر كند. موضوعات مدنظر خودمان را به مورا گفتيم، در پاسخ به سوالاتي كه مطرح شده بود. پيام، پاسخ‌ها و خواست ما روشن بود. از وين هم روشن بود و البته سفر مورا براي اين بود كه بتوانيم از اين شرايط خارج شويم. تلاش كرديم به عنوان ايران، مسير ديگري را مجددا امتحان كنيم براي اينكه موضوعات باقيمانده حل و فصل شود. تا امروز بيشترين ابتكارات را جمهوري اسلامي ايران داشته است، به شهادت آنهايي كه پيام بردند و آوردند. آقاي مورا با پيام و پاسخ‌هاي ايران، تهران را ترك كرد و ما همچنان منتظر پاسخ‌هاي طرف مقابل هستيم، ولي پاسخ جديدي هنوز دريافت نشده است.»
خطيب‌زاده با اشاره به اينكه توافق بسيار در دسترس است، افزود: «امريكا مسوول توقف امروز مذاكرات و تطويل روزهاي آتي است. راه‌حل هم در كاخ سفيد است. بايد به خواست‌هاي معقول ايران كه مورد تاييد اعضاي 1+4 نيز هست، پاسخ منطقي بدهد تا ما آماده بشويم و به وين برويم. توافق بسيار در دسترس است، اگر امريكا بداند و يقين داشته باشد كه ما از خطوط قرمز خود نه رد مي‌شويم و نه از خواسته‌هاي خود كوتاه مي‌آييم.»
سخنان سعيد خطيب‌زاده درباره تعلل ايالات متحده در پاسخ دادن به آخرين پيام يا به اصطلاح ابتكار ايران كه از طريق مورا به مقامات كاخ سفيد منتقل شده اندكي تكاپو به فضاي مسكوت خبري درباره علل توقف مذاكرات وين تزريق كرد و در رسانه‌هاي غربي نيز انعكاس قابل توجهي يافت. خبرگزاري شينهوا با اشاره به سخنان سخنگوي وزارت خارجه نوشت: ايران مي‌گويد ايالات متحده مسوول توقف مذاكرات وين است. از ماه آوريل سال 2021 تاكنون 8 دور مذاكره ميان ايران و اعضاي باقيمانده در برجام به علاوه ايالات متحده براي احياي توافق هسته‌اي صورت گرفته است. در چند هفته اخير گزارش‌هاي رسيده از وين حاكي از آن بود كه مذاكرات به حصول توافق نزديك شده و تنها چند اختلاف محدود باقيمانده كه به تصميم‌هاي سياسي نياز دارد. رويترز نيز در گزارشي با اشاره به سخنان خطيب‌زاده و مقصر دانستن امريكا در تطويل مذاكرات نوشت: اين سخنان در حالي مطرح شده كه وزارت خارجه امريكا روز پنجشنبه گذشته اعلام كرد كه برخي موارد محدود باقيمانده كه نياز به تصميم‌گيري در تهران دارد. ايران مي‌گويد كه خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از ليست گروه‌هاي تروريستي ايالات متحده يكي از موضوعات باقي مانده است. تهران همچنين خواهان دريافت تضميني مبني بر عدم خروج رييس‌جمهور بعدي ايالات متحده از برجام است. برخي نيز از دامنه رفع تحريم به عنوان يكي ديگر از موضوعات محدود باقيمانده ياد مي‌كنند. مذاكرات وين در حالي فعلا متوقف شده كه در ابتداي ماه مارس ميلادي درخواست روسيه براي معافيت هرگونه كار با ايران از تحريم‌هاي اوكراين، مذاكرات را معطل كرد اما روس‌ها در نهايت اعلام كردند كه تضمين كتبي از طرف امريكايي براي كار با ايران در حوزه پروژه‌هاي هسته‌اي دريافت كرده‌اند كه اين مساله منجر به رفع اين مانع از مسير احياي برجام شد.
خبرگزاري فرانسه نيز در گزارشي در اين باره نوشت: ايران مي‌گويد كه فقط براي احياي برجام به وين بازخواهد گشت و نه مذاكره دوباره. حرف ديگر تهران از زبان سخنگوي وزارت خارجه اين كشور اين است كه واشنگتن بايد تصميم بگيرد و اين در حالي است كه تهران و واشنگتن مستقيما گفت‌وگو نمي‌كنند و مسووليت اين پيام‌رساني بر عهده انريكه مورا از اتحاديه اروپاست. حذف نام سپاه پاسداران از ليست گروه‌هاي به اصطلاح تروريستي يكي از گره‌هاي باقيمانده در مسير احياي برجام است كه ايران آن را گامي در راستاي بهره‌مندي اقتصادي از برجام مي‌داند. واشنگتن مي‌گويد حتي در صورت حذف نام سپاه از اين ليست باز هم تحريم‌ها عليه سپاه به قوت خود باقي خواهند بود.
به گزارش «اعتماد» مساله حذف نام سپاه پاسداران از ليست گروه‌هاي تروريستي به يكي از سوژه‌هاي داغ در مباحث داخلي ايالات متحده هم تبديل شده است چنانكه روز گذشته وبگاه امريكايي «واشنگتن فري بيكن» نزديك به محافظه‌كاران در اين كشور، از تلاش قانونگذاران جمهوري‌خواه در كنگره براي ممنوعيت اقدام احتمالي دولت جو بايدن جهت حذف سپاه پاسداران از فهرست ادعايي «تروريسم» خبر داد. اين رسانه ادعا كرده كه به يك نسخه كپي از طرح پيشنهادي «برايان ماست» و اسكات پري» دو عضو جمهوري‌خواه مجلس نمايندگان امريكا دسترسي يافته كه موضوع آن ممنوع كردن تلاش احتمالي دولت بايدن براي برداشتن تحريم‌هاي مربوط به سپاه در راستاي توافق جديد هسته‌اي با ايران است. اين طرح در صورت تبديل شدن به قانون، كاخ سفيد را از حذف سپاه از فهرست سازمان‌هاي تروريستي خارجي بدون تاييد كنگره منع مي‌كند. دموكرات‌ها با چند كرسي بيشتر از جمهوري‌خواهان، اكثريت مجلس نمايندگان را در اختيار دارند و تركيب مجلس سنا هم 51 سناتور دموكرات در برابر 50 سناتور جمهوري‌خواه است.
برايان ماست عضو جمهوري‌خواه كنگره امريكا در مصاحبه با وبگاه واشنگتن فري بيكن، به شدت به مواضع دولت دموكرات جو بايدن در قبال ايران و مذاكرات وين تاخته و اتهام‌زني‌هاي بي‌اساس مقام‌هاي امريكايي و رژيم صهيونيستي عليه سپاه پاسداران را تكرار كرد. اين قانونگذار عضو كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان امريكا گفت: «رييس‌جمهور بايدن نه تنها آشكارا قانون اساسي را كه به آن سوگند ياد كرده دور مي‌زند، بلكه امريكايي‌ها را نيز در تلاش براي راضي كردن تروريست‌ها در معرض خطر قرار مي‌دهد. از آنجايي كه رييس‌جمهور از انجام سوگند رياست‌جمهوري خودداري مي‌كند، ما اين طرح را ارايه مي‌كنيم تا او را از اتخاذ تصميمات اجرايي در مورد امنيت ملي مانند حذف سازمان‌هاي تروريستي شناخته شده از فهرست، منع كنيم.»